Effectief leren in 5 fasen

Wat hebben studenten nodig om zo goed mogelijk te leren? Vanuit die vraag heeft ThiemeMeulenhoff de mbo-methode Traject Dienstverlening vernieuwd. Het lesmateriaal volgt en ondersteunt nu het natuurlijke leerproces met 5 doordachte leerfasen – van introductie tot evaluatie.

Beroepsgerichte theorie. Relevante vaardigheden. En een soepele toepassing van kennis in praktijksituaties. Dat zijn de kernelementen van het vernieuwde Traject Dienstverlening. De methode is niet alleen inhoudelijk volledig toegespitst op het KD 2024, de opbouw van de methode is ook aangepakt. Om het materiaal zo effectief, motiverend en uitvoerbaar mogelijk te maken, is de lesmethode ontworpen volgens de laatste wetenschappelijke inzichten. Op basis van deze didactische kennis biedt Traject Dienstverlening KD 2024 lesstof in elk hoofdstuk op een gefaseerde manier aan. Theorie en praktijk zijn daarbij telkens in balans, net als individueel en samenwerkend leren.

DE BASIS: WETENSCHAPPELIJKE INZICHTEN

Traject Dienstverlening heeft als didactische basis onder meer de volgende bronnen:

• Het Four Components Structural Design (4C/ID)-model. Dit bewezen effectieve model verbindt theorie met de praktijk. Het helpt bij het ontwikkelen van onderwijs waarbij studenten stapsgewijs kennis en vaardigheden opbouwen, zonder cognitieve overbelasting. Zo kunnen zij wat ze leren ook echt toepassen in de praktijk. Het model wijst op het belang van vier onderwijscomponenten: leertaken, ondersteunende informatie, procedurele informatie en deeltaakoefening.

• ‘Wijze lessen: 12 bouwstenen voor effectieve didactiek’. Dit boek biedt evidence-based inzichten uit de cognitieve psychologie om het onderwijs te verbeteren. Het bevat 12 praktische leerstrategieën waarmee docenten hun lessen effectiever kunnen maken. Ook legt het op basis van wetenschappelijk onderzoek uit waaróm die strategieën werken. De bouwstenen zijn principes als ‘activeer voorkennis’, ‘geef nieuwe informatie in kleine stappen’ en ‘bied expliciete strategie-instructie’.

• Actief en sociaal leren. Deze onderwijsbenaderingen zijn erop gericht om studenten te betrekken bij hun leerproces door interactie en actieve kennisverwerking. Bij actief leren stimuleer je studenten om zelf na te denken, problemen op te lossen en concepten toe te passen. Sociaal leren benadrukt interactie met anderen, waarbij kennis wordt gedeeld en verdiept door samenwerking. Gecombineerd creëren ze een motiverende leeromgeving die begrip, sociale vaardigheden en leerresultaten verbetert.

DE OPBOUW: 5 LEERFASEN

Bovenstaande bronnen maken gebruik van belangrijke cognitief psychologische inzichten – in het bijzonder van de kennis over hoe we leren. Eén van deze inzichten is dat de mechanismes van leren en onthouden voor ieder mens hetzelfde verlopen, ook al is elke student uniek. Mensen kennen dus een ‘natuurlijk leerproces’. Dit betekent dat je generieke leerstrategieën kunt gebruiken voor onderwijs.

Traject Dienstverlening houdt in de opbouw van elk hoofdstuk rekening met het natuurlijke leerproces van mensen. De lesmethode heeft een logische opbouw in steeds dezelfde 5 fasen. Deze gefaseerde aanpak helpt studenten om de lesstof zo goed mogelijk te verwerken. Dit doen ze terwijl ze actief werken aan opdrachten, casussen en praktijksituaties – allemaal onderdeel van het ene beroepsgerichte werkproces dat per hoofdstuk centraal staat.

Leerfasen onder de loep

Over welke 5 leerfasen gaat het nu precies; wat houden ze in? Hieronder vind je per fase een korte uitleg, inclusief jouw rol als docent:

• Introductie. Deze fase draait erom studenten te motiveren en nieuwsgierig te maken. Aansprekende beelden en praktijkcasussen zijn daarbij belangrijk. Je activeert de voorkennis van studenten met oriëntatieopdrachten die zij zowel individueel als in groepen kunnen maken. En helpt studenten om hun persoonlijke leerdoelen te formuleren.

• Theorie. Studenten krijgen de lesstof in behapbare stukken aangeboden. Elke paragraaf bevat een leerdoel en start met een prikkelende vraag of uitdagend probleem. Praktijkvoorbeelden en ondersteunend beeldmateriaal verrijken de theorie. Jij kan zo een heldere structuur volgen, met duidelijke leerdoelen en veel mogelijkheden voor differentiatie.

• Verwerking. Studenten gaan actief met de lesstof aan de slag. Hiervoor krijgen ze gevarieerde verwerkingsvragen. Jij kunt daarbij kiezen uit verschillende vraagtypes en werkvormen. Dit voorkomt het risico dat studenten op de automatische piloot werken. In je online leeromgeving vind je extra verwerkingsopdrachten voor degenen die meer oefening nodig hebben.

• Toepassing. Studenten verbinden de theorie met de praktijk. Daarvoor kun je diverse werkvormen gebruiken. Je studenten passen de theorie toe in praktijksituaties, maken presentaties, schrijven brieven of doen rollenspelen. Met observatieformulieren en beoordelingscriteria monitor jij ondertussen hun voortgang tijdens dit soort activiteiten.

• Evaluatie. Je studenten en jij krijgen inzicht in hun voortgang. Instrumenten hiervoor zijn onder andere zelftoetsen, observatieformulieren en reflectievragen. De zelftoetsen bevatten multiplechoicevragen die direct gekoppeld zijn aan de leerdoelen. Zo kun je gericht feedback geven en je onderwijs aanpassen waar nodig.

Begeleiding van studenten

Als docent bepaal je zelf hoe je jouw studenten in deze fasen begeleidt. Zo kun je een fase volledig met hen doorlopen of je alleen richten op onderdelen van die fase. De docentenhandleiding biedt je heel diverse toetsings- en evaluatiemogelijkheden. En praktische handvatten voor jouw begeleiding bij onder andere samenwerkingsopdrachten en het formuleren van leerdoelen. Voor elke fase in elk hoofdstuk krijg je bovendien volop voorbeelden en werkvormen. Zo kun je als docent steeds op het juiste moment de juiste hulp bieden.

Benieuwd naar Traject Dienstverlening KD 2024?