'Met alleen wat slimme tools kom je er niet'

Hoe start je een online les? Hoe houdt je je studenten aangehaakt en hoe motiveer je ze? Het vereist specifieke skills. En die didactische vaardigheden zijn voor online en fysieke lessen niet altijd hetzelfde. Waar moet je vooral op letten als je digitaal lesgeeft? In deze blog: de tips van Anneke Boink-Meijer, docent en onderwijsontwikkelaar op het Summa College.

Ik ben nu bijna tien jaar docent van de opleiding Verpleegkunde, volg de ontwikkelingen in het onderwijs op de voet en rondde vorig jaar een master Leren en Innoveren af. Daarmee kan ik mijn visie op (digitaal) onderwijs stevig onderbouwen. Maar dat betekent niet dat ik de wijsheid in pacht heb. Probeer mijn advies uit en geef er je eigen draai aan zodra je dat nodig vindt!

1. Gebruik een videoconferencing tool

In het ene leerjaar zetten docenten een webcam in de klas, in het andere gebruikt iedereen Microsoft Teams. Mijn voorkeur gaat uit naar het laatste. Waarom? Omdat je met videoconferencing interactie creëert. Als je alleen een webcam in je klas neerzet, heb je slechts eenrichtingsverkeer. Je kunt dan geen gesprek voeren met je studenten, ziet niet wanneer hun aandacht verslapt en kunt dus ook niet ingrijpen om hen alert te houden. Via Teams kan dat allemaal wel.

2. Werk af en toe in kanalen

Je hebt al snel zo’n twintig studenten in je online klas. Die kun je nooit allemaal tegelijk op je scherm zien. En met studenten die je niet ziet, is interactie lastiger. Daarom maak ik in Teams geregeld kanalen aan en verdeel ik studenten over die kanalen. Vervolgens laat ik ze per groepje aan een opdracht werken. Ik bezoek ondertussen steeds een ander kanaal, zie alle deelnemers en breng de groepen uiteindelijk weer samen. Ze bespreken dan hun conclusies met elkaar. Omdat ze als groepje hebben geïnvesteerd in hun conclusie, zijn ze bij die plenaire bespreking extra betrokken.

3. Pas voldoende variatie toe

Wie voor online lessen altijd dezelfde werkvorm gebruikt, verliest de aandacht van studenten. Je kunt natuurlijk wel steeds hun naam roepen om hen bij de les te houden, maar probeer ook eens wat variatie toe te passen. Er zijn wel duizend tools waarmee je je lessen verrassend kunt maken. Denk aan Padlet, Jamboard of Classroomscreen. Laat studenten bijvoorbeeld eens vragen aan elkaar stellen – al dan niet via de Teams-chat. Of toon een stukje film en bespreek dat met ze. Wat vaak ook goed werkt: opdrachten met een wedstrijdelement. Veel studenten raken daar extra gemotiveerd van.

4. Vind jouw recept-op-maat

De kracht van je les zit niet zozeer in de tools die je gebruikt. Die zit eerder in je antwoord op deze vragen: wat wil je bereiken met je les, wat willen je studenten weten en welke tools of werkvormen sluiten daar het best bij aan? Als je dit allemaal weet, heb je het recept voor een succesvolle les. Maar let op: dat recept verschilt per vak, onderwerp en groep. En het heeft nóg iets nodig om goed uit te pakken. Studenten moeten zich namelijk ook veilig voelen in je les, zichzelf kunnen zijn, vertrouwen hebben in jou en hun klasgenoten. Als docent moet je daarom vanaf het eerste moment werken aan hun relatie met elkaar én jou.

5. Denk vanuit de student

Toon inlevingsvermogen, zoals in elke goede relatie. Begrijp bijvoorbeeld dat studenten zich vaak moeilijker kunnen concentreren aan het eind van de schooldag, in een drukke thuisomgeving of vlak na het weekend. Kies dan voor lessen met meer interactie. Of laat studenten even vertellen over hun weekendavonturen, zodat ze die los kunnen laten en weer ruimte hebben voor de lesstof. Snap ook dat ze pas echt gemotiveerd raken over deze stof als ze het nut ervan inzien én het gevoel hebben dat ze het kunnen leren. Vertel daarom altijd wat zij er later aan hebben. En geef ze uitdagende opdrachten, maar niet té uitdagend.

6. Doe niet alles digitaal

Binnenkort is corona onder controle. Wat gebeurt er dan met online lessen? Zelf zou ik graag vaker in het lokaal staan. Zeker voor praktijksimulaties, het oefenen van interactieve vaardigheden en de wat langere persoonlijke gesprekken met studenten (superbelangrijk voor de relatie). Dit zijn het soort lessen waarvoor fysieke aanwezigheid slim is. Maar wat mij betreft mag een deel van de lessen best online blijven. Voor kennisoverdracht en leergesprekken hoef je echt niet in een lokaal te zijn; dat blijkt allemaal prima digitaal te kunnen. Ik ben benieuwd of mbo-scholen dat straks ook zo zien!