Impact maken in het onderwijs

Kunst naar het klaslokaal brengen en leerlingen en docenten naar het museum. Dat kenmerkt de samenwerking van ThiemeMeulenhoff en het Rijksmuseum. Directeuren Eric Razenberg en Taco Dibbits blikken terug op 10 jaar samenwerken. “We willen jongeren helpen hun kritisch denkvermogen te ontwikkelen.”

Duizenden leerlingen en docenten inspireren en informeren over maatschappelijk relevante thema ’s. Met dat doel begon de samenwerking tussen het Rijksmuseum en ThiemeMeulenhoff 10 jaar geleden. Verhalen over de collectie van het Rijksmuseum komen zo de scholen in en andersom brengen leerlingen en docenten massaal een bezoek aan het museum.

Applaus én boze reacties Het hoogtepunt van de samenwerking is voor Eric Razenberg, directeur van ThiemeMeulenhoff, het magazine over slavernij, dat in 2021 verscheen. “Hiervan zijn 250.000 magazines in scholen verspreid. Zeker in die tijd was dit een ongelooflijk beladen onderwerp dat we bespreekbaar hebben gemaakt in het onderwijs. We kregen naast applaus en positieve feedback ook een aantal boze en kritische reacties. Dit soort onderwerpen kunnen tot polarisatie leiden, maar de crux is dat je erover in gesprek blijft gaan met elkaar. Binnen deze samenwerking zoeken we juist naar het aangaan van verbinding.”

“Slavernij lijkt misschien iets uit het verleden,” zegt Taco Dibbits, directeur van het Rijksmuseum, “maar het werkt nog altijd door in het heden. Het is een onderdeel van de Nederlandse geschiedenis en niet alleen het verhaal van mensen van kleur. Het is goed dat leerlingen hierover leren nadenken en weten dat dit ook onderdeel is van hun geschiedenis.”

Dibbits vindt het logisch dat leerlingen grote vragen over onderwerpen als slavernij niet kunnen beantwoorden. “Want om ergens iets van te vinden, moet je er eerst meer over leren. De lessen horend bij het magazine oordelen niet over wat goed of fout is, maar gaat juist over de ruimte daar tussenin. Door hierover met elkaar in gesprek te gaan ontwikkel je je kritisch denkvermogen.”

Rocksterren van toen De presentatie van het magazine over Marten en Oopjen in 2016, naar aanleiding van de aankoop van de twee portretten van Rembrandt, staat Taco Dibbits nog goed bij. In de publicatie zijn YouTubers Teske en Mert gefotografeerd in de stijl van hoe Rembrandt ze geschilderd zou hebben, om zo een parallel van toen naar het nu te trekken. Het maakt voor leerlingen duidelijk dat Marten en Oopjen de rocksterren van vroeger waren waar mensen tegenop keken. “Ik vind dit een mooi voorbeeld van hoe we onderwerpen uit het verleden actueel en relevant maken voor jongeren van nu.”

Met deze projecten hoopt Dibbits te bereiken dat jongeren het Rijksmuseum meer gaan zien als ‘hun’ museum, en dat ze snappen dat er parallellen te trekken zijn vanuit de zestiende of zeventiende eeuw naar het leven nu. Om deze inzichten tastbaar te maken voor jongeren, is het nodig om verhalen te vertellen vanuit het perspectief van leeftijdsgenoten. Jongeren die bij wijze van spreken naast ze zouden kunnen zitten in de klas. Bij het project Revolusi is gekozen voor die aanpak en dat werkte uitstekend. Drie jongeren vertellen in video het verhaal over hun familie, de onafhankelijkheid van Indonesië en het koloniaal verleden. Dibbits: “Leerlingen krijgen via videoportretten kennis over een onderwerp waar nooit openlijk over gesproken is, en hopelijk levert het ook meer empathie op voor klasgenoten met deze achtergrond.”

Onderwerpen leren doorgronden Beide directeuren blikken ook graag vooruit, want ze hopen de samenwerking de komende jaren op dezelfde voet door te zetten. “We willen de horizon van leerlingen en docenten samen blijven verruimen,” zegt Dibbits. “Zodat er meer begrip komt voor de ander en meer respect voor bepaalde zaken. Neem bijvoorbeeld een heel oud object uit het museum, waar al meer dan honderden jaren voor wordt gezorgd. Wij laten zien hoe bijzonder dat is en misschien krijgen mensen dan waardering voor bepaalde spullen en gooien ze die minder snel weg. Je moet onderwerpen proberen te doorgronden. Net zoals je een boek niet alleen leest vanwege het lezen van feiten. Om bepaalde verbanden te kunnen leggen, moet je ook andere vaardigheden opdoen.”

Razenberg noemt als ambitie voor de toekomst nieuwe thema’s en projecten opstarten die zonder de hulp van het Rijksmuseum en ThiemeMeulenhoff misschien lastiger op te pakken zijn voor het onderwijs. “Ik hoop dat iedereen met elkaar in gesprek wil blijven gaan en dat we zo iets kunnen doen aan de polarisatie. Want hoe lastig een onderwerp ook is, je moet erover blijven praten. Je kunt niet denken dat iets alleen het verhaal is van de ander en niet over jou gaat. We leven met elkaar samen, dus je moet je verdiepen in alle onderwerpen en je daartoe verhouden.”