Hoe woordenschat leerlingen helpt slagen
Het nut van woorden leren voor het examen
Als bovenbouwdocent in het voortgezet onderwijs weet je hoe belangrijk een goede woordenschat is voor het succes van leerlingen bij examens. Toch zijn leerlingen vaak geneigd om alleen woordjes te leren voor een toets. Waarom is de woordenschat zo belangrijk en hoe kun je leerlingen het beste voorbereiden?
Waarom is een goede woordenschat essentieel?
Een goed ontwikkelde woordenschat vormt de basis voor succes, niet alleen bij examens maar ook in het verdere leven. Zoals Qian en Lin (2019) stellen, is een uitgebreide woordenschat cruciaal om zowel op school als in de maatschappij te kunnen functioneren. Voor examenleerlingen betekent dit dat ze:
examenvragen beter begrijpen;
complexe teksten sneller kunnen lezen en interpreteren;
hun antwoorden duidelijker en preciezer kunnen formuleren.
Hoe leren leerlingen nieuwe woorden?
Er zijn twee hoofdmanieren waarop leerlingen hun woordenschat uitbreiden: impliciet en expliciet woordleren.
Impliciet woordleren
Bij impliciet woordleren pikken leerlingen nieuwe woorden op uit de context. Dit gebeurt bijvoorbeeld tijdens het lezen van teksten of het luisteren naar presentaties. Voor examenleerlingen is het daarom belangrijk om:
veel te lezen, ook buiten de lesstof om;
actief deel te nemen aan klassendiscussies;
naar relevante podcasts of documentaires te luisteren.
Expliciet woordleren
Expliciet woordleren is het bewust aanleren van nieuwe woorden. Dit is vooral effectief voor complexe begrippen die vaak in examens voorkomen. Een effectieve methode hiervoor is de Viertakt van Verhallen (2009):
voorbewerken: activeer voorkennis;
semantiseren: geef betekenis aan nieuwe woorden;
consolideren: oefen met de nieuwe woorden;
controleren: ga na of de woorden zijn opgeslagen.
Praktische tips voor in de klas
Als docent kun je leerlingen op verschillende manieren helpen om hun woordenschat te vergroten:
gebruik rijke teksten. Kies voor authentieke teksten met gevarieerd woordgebruik, ook als ze moeilijk lijken (Van Koeven & Smits, 2020);
pas taalgebruik niet aan. Laat leerlingen juist in aanraking komen met nieuwe woorden en leg deze uit;
stimuleer interactie. Laat leerlingen nieuwe woorden actief gebruiken in discussies en presentaties;
herhaal en verbind. Koppel nieuwe woorden aan eerdere lesstof en herhaal ze regelmatig;
beperk het aantal nieuwe woorden per les. Kies liever voor diepgang dan voor kwantiteit.
Het belang van woordenschat voor andere vaardigheden
Een goede woordenschat heeft een positief effect op andere taalvaardigheden die cruciaal zijn voor examensucces:
begrijpend lezen: leerlingen met een grotere woordenschat begrijpen teksten beter (Langenberg, 2000);
technisch lezen: bekende woorden worden sneller herkend, wat het lezen versnelt;
schrijfvaardigheid: een rijke woordenschat leidt tot kwalitatief betere schrijfproducten (Olinghouse & Leaird, 2009).
Door bewust aandacht te besteden aan woordenschat in de les, bereid je leerlingen niet alleen beter voor op hun examens, maar geef je hen ook een waardevol instrument voor hun eventuele vervolgstudie of zelfs baan. Combineer impliciet en expliciet woordleren, gebruik rijke teksten en stimuleer actief gebruik van nieuwe woorden. Zo help je leerlingen om met vertrouwen en een sterke taalbasis hun examens tegemoet te gaan.
Woordenschat vergroten met Examenidioom
Met Examenidioom oefenen leerlingen actief met hun woordenschat. Docenten die al met Examenidioom werken geven aan dat hun leerlingen hierdoor beter scoren op hun examen. Om Examenidioom nog beter aan te laten sluiten bij de leerbehoefte van de examenleerling, wordt Examenidioom vernieuwd. Naast thematische woordenlijsten vind je in Examenidioom voortaan ook thema-overstijgende woordenlijsten, zoals 'veelvoorkomende woorden in examenopgaven', 'signaalwoorden' en 'taalfuncties'. De woorden en voorbeeldzinnen zijn geactualiseerd (gebaseerd op de nieuwste examens) en er zijn ook zinnen uit recente examens opgenomen. Verder wordt Examenidioom uitgebreid met een handige online woordjestrainer en online oefenmateriaal.
Het nieuwe Examenidioom is beschikbaar vanaf 1 juli 2025. Wil jij alvast een voorproefje? Vraag dan nu een gratis proefhoofdstuk aan.
